Jeneratör Nedir?

Jeneratör Nedir ?

Jeneratör ; herhangi bir enerji türünü elektrik enerjisine çeviren makinalardır.

Endüstriyel alanlarda en fazla tercih edilen jeneratör tipi ise dizel yakıtlı jeneratörlerdir.

 

Jeneratörün Tarihi

Michael Faraday 1831 yılında elektrik üretebilen “Faraday disk” adında küçük bir jeneratör üretmiş ancak onun bu icadı o yıllarda büyük teknolojik atılımlara neden olmamıştır.

1850’li yıllarda ise artık seri olarak üretilmeye başlayan dinamolar ilk kez yaygın olarak aydınlatma amacıyla kullanılmıştır.

 

 

Jeneratör Teknik Bilgileri

Günümüzde en çok tercih edilen jeneratör tipleri, endüstriyel dizel motorlu jeneratörler ile portatif tip küçük jeneratörlerdir. Endüstriyel tip jeneratörler, 24 saat sürekli kullanıma uygun olarak tasarlanmış olup uzun yıllar kullanıma uygun olarak imal edilirler. Portatif jeneratörler ise, genellikle 3-5 saatlik enerji ihtiyaçlarını karşılama amacı ile kullanılırlar.

Endüstriyel tip jeneratörlerde en önemli kısımlar motor ve alternatördür. Her üretici kendine göre değişik motor markaları (Volvo, Cummins, Perkins, MTU...vs) ve alternatörler (Leroy Somer, Stamford, Marathon...vs) kullanarak jeneratör imal eder. 
Bu tip jeneratörler yüksek desibelde ses ürettikleri için genellikle Ses İzolasyon Kabinleri ile tercih edilirler. Jeneratörlerin taşınması gereken durumlarda ise Römorklu tip jeneratörler tercih sebebidir.

Jeneratörlerin en önemli kısımlarından biriside Kontrol ve Dağıtım panolarıdır. Kontrol panoları jeneratörlerin otomatik ve manual çalıştırılması, elektriksel değerlerin izlenmesi ve arızaların tespitinde kullanılan bölümdür.

Jeneratörün nedir bölümündede söylediğimiz gibi günümüzde en yaygın olan jeneratörler mekanik enerjiyi elektrik enerjisine çeviren jeneratörlerdir. Bu jeneratörleri oluşturan sistemler şunlardır;

- Motor
- Alternatör
- Kontrol paneli

 

 

Alternatör üç parçadan oluşur
1. Hareketin iletildiği eksen etrafında döndürülen motor kısmı
2. Rotorun içinde döndüğü,elektrik bağlantılarının yapıldığı sabit kısım olan strator
3. Voltajı sabitleyen elektronik voltaj regülatörü

 

 

Kontrol Paneli jeneratörün çalışması, ayarların yapılması ve takibi için gerekli olan, gösterge ve diğer elektriksel donanımların bulunduğu kısımdır.

 

 

Dinamo denilen elektromanyetik jeneratörde bir bobin, manyetik alan içinde endüksiyon çizgilerini kesecek şekilde hareket ettirilir. Elektrostatik jeneratörde (Van de Graaf jeneratörü, Wimshurst makinası) mekanik enerji, elektrostatik endüksiyon veya sürtünme ile üretilen eşit ve zıt elektriki yüklere bölünerek sarf edilir.

Jeneratörler, en küçük tesisten en büyüklerine kadar değişik büyüklük ve kapasitelerde imal edilir. Alternatif yani dalgalı akım üretenlerine alternatör, doğru akım üretenlere de, doğru akım jeneratörleri veya dinamo denir. Sonuçta elde edilen ister AC (alternatif akım) olsun ister DC (doğru akım) olsun elektrik enerjisinin kaynağı aynıdır. Sadece makinanın taslağı değişiktir.

Bir jeneratörü çalıştırmak için gerekli mekanik enerji, su türbini, buhar türbini, içten yanmalı motor veya gaz türbini gibi ilk hareketi veren aletlerle sağlanır. Mekanik enerjiyi elektrik enerjisine çeviren iki tip ana makina vardır: Alternatif akım AC jeneratörleri ve doğru akım DC jeneratörleri. Elektrik enerjisinin çoğu günümüzde AC jeneratörleri ile üretilir ve bu aletlere Alternatör adı verilir. AC, İngilizce Alternatif Current (Alternatif Akım) kelimelerinin baş harfleri; DC ise Dieckt Current (Doğru Akım) kelimelerinin baş harfleri alınarak kullanılmaktadır. Alternatörler, senkron jeneratörler de denilen makinalar, hemen hemen bütün buharlı ve su enerjisi ile güç elde eden santrallerde esas jeneratörlerdir. Çünkü transformatörler alternatif voltajı kolaylıkla yükseltir ve alçaltır. Elektrik enerjisinin, uzak mesafelere nakli için yüksek voltaj, dağıtım ve kullanım için düşük voltaj uygundur.

 

 

 

Çalışma prensibi: Elektrik jeneratörlerinin çoğunun çalışma teorisi Faraday kanununa dayanır. Bir tel bobini çevreleyen magnetik akım çizgi sayısı (maxwell) değiştirildiğinde, bobinde manyetik akıya göre değişen sarım sayısıyla orantılı bir elektromotor kuvveti hasıl olur. ani voltaj değeri E = -n (df)/dt)10-8 volttur. Burada n sarım sayısı, f maxvell olarak manyetik akı ve t saniye cinsinden zamandır. Eksi işareti, indüklenen voltajın, kendisini hasıl eden kuvvete zıt olduğunu belirtir. Jeneratörün bir parçası diğerine göre mekanik olarak hareket ettirildiğinde jeneratör sargılarında voltaj indüklenir, böylece armatür sargıları adı verilen bobin çevresinde manyetik akı meydana gelir. Manyetik akı sürekli mıknatısın, DC alan sargısından veya AC kaynağından elde edilebilir.

Yapısı: Uygulamada, kalıcı manyetik alanlar sadece küçük jeneratörlerde kullanılır. İndüksiyon jeneratörleri hariç, büyük jeneratörler DC alan sargılarıyla teçhiz edilmiştir. Alan sargıları çoğu DC jeneratörlerinin statorüne, AC jeneratörlerinde alan sargıları normal olarak rotoruna sarılmıştır. Alan sargıları sadece alçak voltaj ve güce dinamodan elektrik cereyanı nakleden iki tele ihtiyaç gösterir. Bunlar dönme kuvvetlerine karşı kolaylıkla izole (tecrit) edilirler.

Akı değişmesine tabi olmayan manyetik devrenin herhangi bir kısmı katı çelikten olabilir. Buna DC makinalarının alan kutupları ve bazı AC jeneratörlerinin bütün döner alan yapısının kısımları dahildir.

 

Jeneratör Teknik Terimleri

Lüzumlu Güç Hesaplama Bilgileri
Kısaltılmış Ölçü Birimleri ve Açıklamaları
P	:	KW cinsinden elektrik veya mekanik güç
KWm	:	KW cinsinden (m=mekanik) motor gücü
KWe	:	KW cinsinden (e=elektrik) gücü
PF	:	Güç faktörü (Cos.fi. 0.8 veya 1.0)
EEF	:	Jeneratör Alternatör Verim yüzdesi (%)
I	:	Amper
U (V)	:	Voltaj veya gerilim
KVA	:	Gerçek elektrik gücü
Amps	:	Amper
RPM	:	Dakikada devir adedi ( revoulation per minute )
Hz veya Cycle	:	Saniyede meydana gelen alternans (frekans) sayısı
Pd (KWm)	:	Mekanik motor gücü (Kilowat mekanik güç = Not : Dönüş hareketi sağlayan mekanik enerji üreten motorların anma gücü Hp,bhp veya KWmbirimine göre hesaplanır.